wszstko o psach

Pies domowy
Canis lupus familiaris
Linnaeus, 1758
Wiek psa pies człowiek 6 m-cy 10 lat 10 m-cy 14 lat 12 m-cy 15 lat 18 m-cy 20 lat 2 lata 24 lata 3 lata 28 lat 4 lata 32 lata 5 lat 36 lat 6 lat 40 lat pies człowiek 7 lat 44 lata 8 lat 48 lat 9 lat 52 lata 10 lat 56 lat 11 lat 60 lat 12 lat 64 lata 13 lat 68 lat 14 lat 72 lata 15 lat 76 lat pies człowiek 16 lat 80 lat 17 lat 84 lata 18 lat 88 lat 19 lat 92 lata 20 lat 96 lat Niemiecki uczony H. G. Niemandem podaje bardziej ogólne porównanie wieku psa z człowiekiem. Pierwszy rok życia psa w przełożeniu na życie człowieka to 14 lat. Drugi rok życia psa to 7 lat życia człowieka – czyli 2-letni pies to odpowiednik wiekowo 21-latka, a każdy następny rok życia psa stanowi 5 lat życia człowieka. Wizerunek staroegipskiego charta, nazywanego Tesem – przodka chartów śródziemnomorskich Pies z Borneo ma cechy psów ras pierwotnych, takich jak basenji Historia i udomowienie psa Istnieje kilka teorii na temat pochodzenia psa domowego. Genetyczne badania przeprowadzone w 2002 r. sugerowały, że psy pochodzą od euroazjatyckich wilków, od których oddzieliły się około 125 tysięcy lat temu, a osobny gatunek ostatecznie wytworzyły 15-40 tysięcy lat temu. Według Hansa Räbera argumentami potwierdzającymi tę teorię są także: podobieństwa w kształcie powierzchni czwartych zębów przedtrzonowych ciężar mózgu psa jest najbardziej zbliżony do ciężaru i objętości mózgu wilka (u psa jest on mniejszy o ok. 30%, u szakala różnice były większe). Związane jest to z faktem skrócenia się u psa trzewioczaszki w stosunku do mózgoczaszki. badania krwi, wykazujące w budowie białek określonej grupy największe podobieństwa do krwi wilka badania etologiczne potwierdziły zbieżność zachowań społecznych wśród watah wilków i sfor psów. Do kilku pozostałych teorii można zaliczyć tę, do której przychylał się m.in. Karol Darwin. Sądził on że swój udział w powstaniu psa domowego mają kojoty i szakale, zwłaszcza na terenach ich naturalnego występowania (Ameryka Północna i Azja Mniejsza). Istniała także hipoteza mówiąca o istnieniu wymarłego już, wspólnego praprzodka psa domowego, zbliżonego do psów dingo, czy psów pariasów. Według najnowszych badań genetycznych przeprowadzonych przez Adama Boyko i współpracowników z Uniwersytetu Cornella w USA można domniemywać, że psy pochodzą z Afryki, a nie jak dotąd sądzono z Azji. W magazynie „Proceedings of the National Academy of Sciences” opublikowali oni artykuł z rezultatami swoich badań, które pozwalają przypuszczać, że psy mogły rozprzestrzenić się po świecie z Czarnego Lądu, wraz z przodkami człowieka. Naukowcy przebadali 318 psów z Afryki, 16 z Puerto-Rico, 102 z USA i kilkaset z innych stron świata i stwierdzili, że genom afrykański jest równie rozprzestrzeniony wśród psów jak genom azjatycki, podali tym samym w wątpliwość teorię o azjatyckim pochodzeniu psa. Najstarszymi tekstami świadczącymi o współistnieniu psa i człowieka są teksty pochodzące z okresu kultury sumeryjskiej. Psy pochodzą prawdopodobnie z jednego obszaru Ziemi, Azji Wschodniej, gdzie wydzieliły się z gatunku wilka. Rozprzestrzeniły się potem po całej planecie, konkurując z miejscowymi populacjami wilków. Świadczy o tym ich mniejsza różnorodność w miarę geograficznego oddalenia od Azji Wschodniej. Po udomowieniu psa przez człowieka nastąpiła mutacja w jednym z genów (został on ostatnio zidentyfikowany), w wyniku której powstały rasy małych psów. Musiały być one atrakcyjne dla człowieka, który starał się utrzymywać populację niewielkich psów pomimo ich mniejszej użyteczności w polowaniu i gorszego przystosowania do życia w prehistorycznych warunkach. Obecnie ze wszystkich gatunków ssaków psy wykazują największą różnorodność.
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Rodzina	psowate
Rodzaj	Canis
Gatunek	wilk
Podgatunek	pies domowy
Rasy psa – dawniej rasy (w znaczeniu zootechnicznym) zwierząt z gatunku psa domowego (Canis familiaris) wyselekcjonowana głównie pod kątem wartości użytkowej, a współcześnie grupy psów uznanych przez organizację kynologiczną za spełniającą wymogi ustalonego przez nią wzorca rasy, ukierunkowanego głównie pod kątem wyglądu zewnętrznego[1]. Różne stowarzyszenia kynologiczne stosują różne kryteria podziału tego gatunku na rasy oraz – zachowując odrębność w jeszcze większym stopniu – grupują rasy według swoich zasad, określonych we wzorcu rasy. Ilustracja z Webster’s New Illustrated Dictionary z 1911 roku Pojęcie rasy powstaje, kiedy grupa osobników należących do tego samego gatunku jest w stanie reprodukować się, konsekwentnie zachowując te same cechy, przy uwzględnieniu takich czynników jak środowisko, historia, geografia, czy użytkowość. Istotne jest, by była to grupa o liczebności wystarczającej do utrzymania rasy bez konieczności stosowania kojarzeń w pokrewieństwie bądź dolewu obcej krwi[2]. Spis treści 1 Powstawanie ras psa 2 Zmienność ras psa 3 Rasy psa domowego 4 Zobacz też 5 Przypisy 6 Bibliografia 7 Linki zewnętrzne Powstawanie ras psa Nie istnieją dokładne dane dotyczące czasu w jakim człowiek miałby zacząć ingerować w hodowlę tych zwierząt. Räber podaje, że w mezolicie ludzie preferowali osobniki przywiązujące się do ludzkiej grupy i pod tym kątem przeprowadzali dobór. Istotny skok w procesie tworzenia się ras nastąpił w momencie porzucenia przez ludzi koczowniczego trybu życia na korzyść osiadłego, związanego z uprawą ziemi i hodowlą innych zwierząt domowych (m.in. bydła)[3]. Początkowo typy psów, które wyłoniły się z procesu selekcji dokonywanej przez człowieka i środowisko, były „rasami regionalnymi” mogącymi przeżyć w odpowiedniej niszy ekologicznej. Przykładem takiej prarasy jest pies torfowy, w typie wilkowatym (Canis familiaris palustris), którego szczątki pochodzące z neolitu, odkryto pod koniec XIX wieku, w Szwajcarii. Pies ten był trzymany w osadach ludzkich zbudowanych na palach, w rejonach zabagnionych. Studer, będący zoologiem z Berna, zafascynowany odkryciem szczątków prapsów wraz z innymi naukowcami, stworzył historyczny podział ras w stosunku do współcześnie istniejących. Opublikował te wyniki w 1901 roku, w swojej pracy pod tytułem "Psy prehistoryczne a obecnie żyjące rasy" ("Die prähistorischen Hunde in ihrer Beziehung zu den gegenwärting lebenden Rassen"). Na podstawie tej pracy wielu późniejszych kynologów tworzyło swoje publikacje. Z czasem okazało się, że przedstawiony przez Studera podział ras nie uwzględniał wszystkich cech, a nadanie nazwy szpic torfowy długo pokutowało poglądem, że szpice to najstarsza grupa psów na świecie. Basenji – jedna z ras pierwotnych Skamieniałości pochodzące z ok. 6500 lat temu (4500 lat p.n.e.) pozwoliły wyodrębnić 5 głównych typów psa z tamtego okresu[4]: mastify wilkowate charty pointery psy pasterskie Według Hansa Räbera pierwsze hodowle psów rasowych prowadzili myśliwi szlacheccy, którzy kładli nacisk na „czystość ras” rozumianą jako umiejętności myśliwskie przekazywane potomstwu, takie jak trzymanie tropu itp. Stare germańskie dokumenty prawne informują o dużej wartości psa w ten sposób hodowanego[3]. Do czasów współczesnych powstały tysiące ras psa domowego[5], głównie myśliwskich[6]. Większość z nich wyginęła. Około 400 ras uznano w rejestrach organizacji kynologicznych. Niektórym współczesnym rasom grozi wyginięcie. W efekcie sprzecznych poglądów hodowców na temat wyglądu psów poszczególnych ras[5], w XIX wieku powstały pierwsze kluby kynologiczne. Wprowadziły wzorce dla każdej z ras, księgi hodowlane (księgi rodowodowe, wykazujące przodków poszczególnych psów), rodowody (świadectwa pochodzenia) oraz zakaz wystawiania psów niezarejestrowanych w księgach hodowlanych. Przyczyniło się to do ukierunkowaniu hodowli psów pod kątem spełnienia wymogów wzorca narzuconego przez klub kynologiczny działający w danym regionie. Selekcjonowanie osobników pod kątem użytkowości zostało zastąpione dążeniem do podkreślania zewnętrznych cech budowy (eksterieru)[1][5]. Hodowla w tzw. czystości rasy polega na kojarzeniu blisko spokrewnionych osobników w obrębie tejże rasy, co ograniczyło pulę genową jej populacji. Wybieranie do dalszej hodowli osobników spełniających wymogi wzorca rasy, zwłaszcza zwycięzców wystaw, jeszcze bardziej zwiększa poziom inbredu. Takie techniki hodowlane przyczyniły się do wzmacniania wad genetycznych zwierząt[5]. W prawidłowo prowadzonej hodowli psy będące nosicielami genów odpowiedzialnych za wady wrodzone nie powinny być dopuszczane do reprodukcji[1]. Zmienność ras psa Różnica wielkości między chihuahua a dogiem niemieckim Mimo olbrzymiej zmienności obserwowanej w obrębie gatunku uważa się, że udomowieniu uległ tylko jeden, nazwany przez Karola Linneusza Canis familiaris. Linneusz zdefiniował to zwierzę na podstawie takich cech jak: „ogon skierowany w górę”, „lizanie ran”, „częstego zapadania na rzeżączkę” oraz „oddawania moczu na dźwięk pewnych melodii”. Zarówno różnice w rozmiarach (psy rasy chihuahua mają dwanaście centymetrów w kłębie, wilczarz irlandzki niemal metr), jak i w wadze (mastif angielski waży pięćdziesiąt razy tyle co szpic miniaturowy) mogą być bardzo znaczne. Podobnie zakres umaszczenia, kształtów i cech charakteru psów jest bardzo szeroki. Poszczególne rasy psa mają różny zasięg występowania. Niektóre są popularne na całym świecie, inne znane są tylko w kraju pochodzenia, ewentualnie w jego najbliższym sąsiedztwie. Wiele ras przeznaczonych pierwotnie do ściśle określonych zadań przystosowało się z czasem do pełnienia różnych funkcji. Głównie z tych powodów nie istnieje jednolita systematyka ras. Stosowane przez poszczególne organizacje kynologiczne systematyki opierają się na pokrewieństwie poszczególnych ras, ich użyteczności i przydatności do określonych zadań, a także na liczebności przedstawicieli danej rasy w rejonie działania danej organizacji[6]. Tak postawione kryteria powodują rozbieżności w ocenie, do której grupy zaliczyć psy danej rasy, a tym samym powodują, że przyjmowane klasyfikacje są podziałami sztucznymi. Rasy psa na francuskiej ilustracji z początku XX wieku Najstarsze rasy o genach najbardziej zbliżonych do wilka określane są mianem psów pierwotnych albo ras prymitywnych. Co do pozostałych ras brak jest dowodów umożliwiających określenie ich filogenezy. Główne grupy ras wyróżniane pod kątem użyteczności to: psy użytkowe, nazywane też roboczymi albo pracującymi – są to psy pasterskie (zwane też owczarkami lub psami do zaganiania zwierząt gospodarskich), pociągowe, służbowe i stróżujące, a także towarzyszące osobom niepełnosprawnym, psy myśliwskie, a wśród nich wyżły, psy gończe, płochacze, posokowce i norowce (jamniki), psy ozdobne i do towarzystwa. Ze względu na budowę ciała psów danej rasy można zaliczyć je do określonego typu, przy czym proponowane podziały na takie typy również są zależne od autora. Przykładowy podział współcześnie występujących ras: molosy, a wśród nich dogi i mastify, teriery, charty, szpice (wśród nich są psy pociągowe, pasterskie i myśliwskie), pinczery, sznaucery.